Nghiệp nghĩa đen là hành động. Chúng ta có nghiệp tốt thì chúng ta có quả tốt. Vậy sự cố gắng, nỗ lực cũng là một nghiệp tốt. Có cố gắng tốt, có hành động tốt thì có kết quả tốt, nhưng tại sao có lúc chúng ta cố gắng rất nhiều nhưng kết quả lại không tốt?
Thầy Trong Suốt: Không phải là “Đời trước tôi bố thí nên đời này cứ thế mà hưởng” – hiểu vậy là thiên lệch, có nhiều cách hiểu đạo Phật sai lầm như thế. Hoặc hiểu “Đời này tôi hạnh phúc, đơn giản do đời này tôi làm điều tốt” cũng là chưa đủ.
Người hiện đại chúng ta phải hiểu, không có sự nỗ lực thì nghiệp tốt đời trước chưa đủ để ta có kết quả tốt ngày nay. Còn nếu chúng ta nỗ lực và chúng ta thành công thì đó là quả của cả nghiệp đời này lẫn các đời trước. Như vậy có đơn giản không? Có cố gắng tốt, có hành động tốt thì có kết quả tốt, nhưng tại sao có lúc chúng ta cố gắng rất nhiều nhưng kết quả lại không tốt?
Một bạn: Do bây giờ mới gieo nhân và do quả kiếp trước nở ra.
Thầy Trong Suốt: Rất thông minh. Nếu không được như ý thì cứ đổ cho kiếp trước là xong. (Mọi người cười) Ví dụ như công việc thì làm tốt, nhưng cứ kinh doanh là không thành công. Chỉ đổ cho đời trước đã làm cái gì sai, và đơn giản, quả nở ra là không thành công. Nhưng như thế là không đủ!
Còn một điều quan trọng nhưng xã hội ít người đánh giá cao, đó là Duyên.
Duyên là các điều kiện. Khi làm một việc thành công hay không là do đủ các điều kiện hay không. Ví dụ đơn giản, mọi người ngồi đây, đã làm một việc thành công là muốn đến đây ngồi và đã ngồi được ở đây – “Tôi cố gắng đến đây ngồi và ngồi được ở đây”. Phòng sẽ không đông thế này nếu trời mưa to tầm tã. Chỉ một số ít sẽ đến dù mưa. Dù là những người khác cũng muốn đến, nhưng hoàn cảnh không cho phép. Hoàn cảnh là mưa bão to quá, không đến được dù cố gắng. Nỗ lực là một chuyện, nhưng thành công là chuyện khác. Muốn thành công phải đủ duyên nghĩa là muốn thành công phải đủ điều kiện.
Ví dụ, muốn đến căn phòng này thành công thì cần điều kiện hôm nay đừng mưa bão sấm chớp đùng đùng, hay xe không bị thủng cả hai lốp xe ngay trước giờ đến đây. Nếu ông trời không mưa, hay xe không hỏng nhưng đường tắc, hay khu nhà này mất điện, bố mẹ ở nhà tự nhiên ốm… việc mình ngồi đây liên quan đến bố mẹ ốm hay gặp chuyện gì đấy, hay bạn thân của bố mẹ gặp chuyện nên mình phải về gấp trông nhà, sếp ở cơ quan bảo đến làm việc ngay, hay bị cảnh sát giao thông bắt… Vậy việc ngồi đây được liên quan đến cả ông bạn của bố mẹ mình.
Rất nhiều điều kiện khác nhau mình mới ngồi được ở đây. Thế mà mình cứ nghĩ rằng, mình đến được đây là do mình muốn đến. Mình cố gắng nhưng không thành công là do nhiều điều kiện không xảy ra được. Nên dù rất cố gắng, thông minh tài giỏi thì việc mình làm không kết quả, vì chưa đủ điều kiện để kết quả xảy ra.
Trích Trà đàm “Hiểu nghiệp mới thành công, tuỳ duyên nên hạnh phúc”.
