“Khổ khổ” là gì và cách để không có “khổ khổ”

Nỗi khổ bên ngoài là nỗi khổ không tránh được nhưng nỗi khổ bên trong, nỗi khổ khi hoàn cảnh không được như ý mình, nếu mình sửa bên trong thì hoàn cảnh bên ngoài vẫn như cũ mà mình vẫn có thể thoải mái được.

• Nỗi khổ thứ nhất là khổ thông thường.
• Nỗi khổ thứ hai là khổ trên khổ, hay gọi tắt là “khổ khổ”.
Nghĩa là có nỗi khổ bên ngoài mò đến, mình khổ thêm một lần nữa vì mình có cách nghĩ sai lầm”.

Ví dụ: Ông chồng về muộn là nỗi khổ bên ngoài. Cái khổ đấy không ai tránh được. Nhưng cái “khổ khổ” nghĩa là gì? Ông chồng về muộn rồi xong mình lại bực mình: “Vì sao anh lại về muộn thế? Anh không về theo ý em!”. Đấy gọi là “khổ khổ”.

Cái khổ thì không tránh được vì cuộc sống luôn luôn thay đổi, mọi thứ không thể nào kiểm soát được, biến đổi liên tục, vô thường và cái gì đến với mình là do nhân quả. Mình thấy hạnh phúc hôm nay nhưng ngày mai, bất hạnh mò đến là bình thường. Hôm nay anh ngồi đây khỏe mạnh, ngày mai ung thư có bình thường không ạ? Rất là bình thường. Cái đấy gọi là khổ.

“Khổ khổ” là gì?
Ngày mai mình biết tin mình bị ung thư, mình đau buồn, mình muốn tự tử, mình buồn chán, mình không muốn làm gì nữa… Đấy là nỗi khổ tinh thần do mình phản ứng sai lầm với hoàn cảnh bên ngoài, phản ứng sai lầm khi một cái khổ bên ngoài mò đến. Cái “khổ khổ” đấy, nghĩa là nỗi khổ trên khổ ấy, là thứ có thể sửa được.

Nhà Phật không quan điểm rằng phải giải quyết hết nỗi khổ ở bên ngoài của thế gian, vì không làm nổi điều đấy, không ai làm nổi cả. Chiến tranh vẫn xảy ra, bệnh tật vẫn xảy ra, người xấu làm điều xấu vẫn xảy ra… Nhưng nhà Phật tin rằng nếu có trí tuệ, có tuệ giác đấy, có cách nghĩ đúng thì khổ bên ngoài nhưng có thể hoàn toàn không khổ bên trong. Nghĩa là có khổ mà không có “khổ khổ”.

Tất cả giáo lý nhà Phật, mục đích là để giải quyết cái “khổ khổ” đấy, chứ không phải giải quyết cái khổ bên ngoài. Khổ bên ngoài có thể lúc giải quyết được, lúc không. Nhưng “khổ khổ”, cái nỗi khổ sinh ra do mình gặp chuyện khổ rồi mình lại khó chịu, không thoải mái, cái đấy đến từ suy nghĩ sai lầm và cái đấy là có thể thay đổi được, có thể sửa được.

Cái khổ bên ngoài thì nó luôn xảy ra. Có ai làm thế nào để đảm bảo là mình sẽ không bao giờ khổ bên ngoài nữa không ạ? Tôi sẽ không bao giờ ốm bệnh, không bao giờ khó chịu, không bị ai đấy làm điều trái với mình. Có ai chắc thế không ạ? Không ai dại gì mà chắc như vậy.

Khổ là không tránh được, nhưng “khổ khổ” thì có thể tránh được, bằng cách có trí tuệ. Bằng cách là khi sự việc xảy ra, cái khổ xảy ra mình có cách nghĩ khác. Cách nghĩ đúng với tinh thần của sự thật.

Ví dụ chồng đi về muộn, mình có nhiều cách nghĩ khác nhau. Trong đấy có một cách nghĩ, là: “Mình không thể yêu cầu anh ấy theo ý mình được, mình chỉ có cách duy nhất là sửa bên trong mình thôi, để mình không kỳ vọng nữa”.
Tại vì mọi nỗi khổ đều đến từ việc mình kỳ vọng vào người khác. Khi mình kỳ vọng vào ai đó, làm điều gì đó thì khi người ta làm trái điều mình muốn là mình sẽ khổ. Như vậy chỉ cần sửa kỳ vọng thôi chứ không cần sửa người ta là mình đã hết “khổ khổ” rồi. Khổ có thể đến hoặc không nhưng mà “khổ khổ” sẽ hết.

Nếu các bạn ở đây nghe những bài trà đàm mình đã từng nói, có một bài “Mọi đau khổ đều đến từ kỳ vọng”, cứ kỳ vọng là có khổ. Vợ chồng lấy nhau mà vợ kỳ vọng ở chồng một phát là vợ khổ ngay. Kể cả bạn bè chơi với nhau mà bạn này kỳ vọng bạn kia một cái… Có khổ không ạ? Lập tức có việc trái kỳ vọng xảy ra là khổ. Bố mẹ chỉ cần kỳ vọng vào con thôi, có khổ không ạ? Ở đây những ai từng được bố mẹ kỳ vọng ạ? (Mọi người giơ tay) Những ai đã từng làm bố mẹ thất vọng giơ tay ạ! (Mọi người giơ tay) Đấy, hầu như là số người được kỳ vọng còn ít hơn số người làm bố mẹ thất vọng.

Làm sao mà kỳ vọng vào bên ngoài được khi mà nó luôn thay đổi? Khi mà mình hoàn toàn không hề có khả năng khống chế bên ngoài? Cái duy nhất có thể làm được là sửa bên trong mình mà thôi.